اختلال شخصیت پارانوئید

اختلال شخصیت پارانوئید از اوایل بزرگسالی آغاز می‌شود و ویژگی اصلی این اختلال بی‌اعتمادی و مظنون بودن به دیگران است. این افراد دائما به دنبال تایید نظر خود در‌این‌باره هستند که دیگران قصد دارند از آن‌ها سوءاستفاده کنند؛ آن‌ها حتی ممکن است بدون هیچ دلیل قانع کننده‌ای همسر خود را به خیانت متهم کنند. آن‌ها افراد انتقاد ناپذیری هستند و مسئولیت اشتباهات خود را بر عهده نمی‌گیرند. این افراد با توجه به شک و گمانی که نسبت به اطرافیانشان دارند در برقراری روابط نزدیک و روابط صمیمانه بلند مدت بسیار مشکل دارند. اگرچه این افراد ممکن است در پاره‌ای از مشاغل که نیاز به گوش به زنگی زیاد دارد نسبتا موفق باشند اما زندگی هیجانی آن‌ها منزوی و محدود است.

ملاک های تشخیص اختلال شخصیت پارانوئید:

• بدگمانی بدون مبنای کافی که دیگران او را استسمار می‌کنند، به او صدمه می‌زنند یا وی را فریب می‌دهند.
• تردید های ناموجه در مورد وفاداری یا قابل‌اطمینان بودن دوستان و همکاران.
• مایل نیستند اسرار خود را با دیگران در میان بگذارند که دلیل آن‌ها ترس بی‌جا در این باره است که از اطلاعات به صورت بدخواهانه علیه آن‌ها استفاده خواهد شد.
• از اظهارات محبت امیز یا وقایع خوشایند معانی پنهان تحقیر‌آمیز برداشت می‌کنند.
• همواره به دیگران کینه می‌ورزند. (یعنی توهین، بی‌حرمتی و یا تحقیر های دیگران را نمی‌بخشند)
• حملاتی را به شخصیت یا اعتبار خود احساس می‌کنند که برای دیگران آشکار نیستند و زود با‌عصبانیت واکنش نشان می‌دهند یا حمله متقابل می‌کنند.
• بدون دلیل در مورد وفاداری همسر خود سوءظن دارند.

 علل بروز اختلال شخصیت پارانوئید:

علت اصلی این اختلال شناخته شده نیست اما به‌نظر می‌رسد که این اختلال در خانواده‌هایی با اختلال‌های روان‌پریشی شایع‌تر باشد. تجربه های ناخوشایند دوران کودکی، خشم شدید والدین که نا امنی‌های شدیدی را در دوره‌ی کودکی برای کودک به‌وجود آورده‌است می‌تواند بعد‌ها منجر به شکل‌گیری اختلال پارانوئید در شخص شود.

درمان

دارو درمانی:

به‌طور کلی استفاده از دارو در درمان اختلال شخصیت پارانوئید توصیه نمی‌شود زیرا دارو می‌تواند احساس شک و بدگمانی را در فرد افزایش داده و درنهایت منجر به ترک درمان توسط بیمار شود. با‌این وجود، مصرف دارو برای درمان شرایطی خاص از این اختلال توصیه می‌شود ازجمله نگرانی یا توهمات شدید که این علائم منجر به ایجاد اختلال در عملکرد نرمال می‌شوند. درصورتی‌که مراجعه‌کننده از اضطراب یا پریشانی شدید رنج می‌برد و این حالت در عملکردهای روزانه و نرمال او تداخل ایجاد می‌کند، تجویز یک داروی ضد اضطراب مثل دیازپام مناسب به‌نظر می‌رسد.

اگر بیمار در نتیجه خودآزاری یا آزار دیگران به او به پریشانی شدید یا توهمات و تفکرات خیالی مبتلا شود، داروهای ضد روان‌پریشی مثل تیوریدازین و هالوپریدول مناسب خواهد بود

روان درمانی:

روان درمانی موثرترین روش درمانی اختلال شخصیت پارارنوئید است. افراد مبتلا به این اختلال اغلب مشکلاتی اساسی در عملکردهای بین فردی دارند که ضرورت درمان جدی را ایجاب می‌کند. یک رابطه قوی و نیرومند بین درمان‌جو و درمان‌گر برای فرد مبتلا به این اختلال بسیار موثر خواهد بود. بااین وجود، ایجاد چنین ارتباطی به دلیل بدبینی‌های قابل توجه بیماران مبتلا به این شرایط کاری بسیار دشوار و سخت به نظر می‌رسد. افراد مبتلا به اختلال شخصیت پارانوئید به ندرت درمان را شروع و اغلب نیز آن را ناتمام رها می‌کنند.

به همین ترتیب، ایجاد اعتماد بین درمان‌جو و درمان‌گر نیازمند دقت و توجه است و حفظ و نگهداری آن حتی پس از آن‌که سطحی از اعتماد حاصل شد نیز کار پیچیده و سختی است. بیشتر بیماران مبتلا به این اختلال علائم آن را در تمام عمر خود تجربه می‌کنند و به درمان مداوم و مادام العمر نیاز دارند.

روانشناسان بالینی اغلب برای درمان این اختلال با استفاده از تکنیک های شناخت درمانی سعی می‌کنند تا باور‌های غلط این افراد را درباره‌ی دیگران تغییر دهند.